Niedoceniane style strony

Większość użytkowników programów biurowych nie przywiązuje wagi do stylów. A szkoda, bo umiejętne je stosując, można zaoszczędzić czas tracony na drobiazgowe ustawianie poszczególnych opcji formatowania. Kilkoma ruchami można automatycznie zmienić formatowanie w długich dokumentach, wreszcie sporządzić sobie wygodne w użytku szablony. To samo dotyczy stylów strony. Okazuje się jednak, że umiejętne korzystanie ze stylów strony jest w OpenOffice.org dodatkowo warunkiem możliwości określania różnych układów stron w dokumencie.

Najpierw należy otworzyć okienko Style i formatowanie (F11), które ja będę nazywał „Stylistą”. Musimy teraz przejść do Style strony (czwarta ikonka od lewej u góry okna). Znajdziemy tam predefiniowane style stron. W celu zapoznania się z możliwościami tego narzędzia należy kliknąć drugim przyciskiem myszy któryś ze stylów i z menu kontekstowego wybrać Nowy... albo Modyfikuj..., a następnie przejrzeć uważnie wszystkie zakładki i oferowane w nich opcje. Są one w przytłaczającej większości oczywiste i nie ma potrzeby ich szczegółowego omawiania.

W ustawieniach stylu strony należy zwrócić uwagę na zakładkę Organizator. Mamy w niej pola:

• Nazwa
• Następny styl

Punkt pierwszy nie wymaga komentarza. Ważny jest punkt drugi. Informacja ta wskazuje nam, jaki styl będzie zastosowany jako styl następnej strony. Prawdopodobnie jest tam Domyślnie. Wskazówka ta przyda nam się przy tworzeniu bardziej skomplikowanych układów dokumentu.


Jak ustawić pierwszą stronę różniącą się od pozostałych?

W Styliście przechodzimy do Style strony, upewniamy się, że kursor znajduje się na pierwszej stronie i wybieramy styl Pierwsza strona, klikając dwukrotnie albo zaznaczając i potwierdzając klawiszem [Enter]. Możemy zresztą określić stronę jako pierwszą już na samym początku, gdy dokument ma tylko jedną stronę.

Następnie klikamy w Styliście styl Pierwsza strona drugim przyciskiem myszy i wybieramy opcję Modyfikuj..., aby poustawiać sobie stronę wg uznania.
I to wszystko. Następne strony będą miały inny styl, określony w Organizatorze, w polu Następny styl.


Jak ustawić układ stron do druku dwustronnego?

W tym celu należy w ustawieniach stylu strony przejść do zakładki Strona i w polu Ustawienia układu wybrać Odbicie lustrzane. Wtedy pierwsza strona będzie stroną prawą, a następne będą na zmianę lewe albo prawe. Ustawienie to jednak dotyczy wyłącznie marginesów i nie pomoże nam np. w eleganckim ustawieniu np. numerów stron przy zewnętrznej krawędzi obszaru tekstu czy też przygotowaniu różnych nagłówków stron lewych i prawych. Jeśli chcemy uzyskać tego typu efekty, musimy sobie samodzielnie przygotować odpowiednie style.

Jest to proste. Definiujemy w Styliście styl dla strony prawej (np. z większym lewym marginesem do zszycia), a następnie dla strony lewej (z większym marginesem prawym): Style strony => Nowy... wpisujemy wybraną nazwę i ustawiamy w następnych polach i zakładkach, co trzeba. Możemy wtedy określić różne nagłówki dla lewej i prawej strony, różne położenie numerów stron (np. zawsze przy zewnętrznej krawędzi obszaru tekstu) itp. ozdóbki. Nie wolno zapomnieć, że jako następny styl strony dla strony lewej określamy ten dla strony prawej, i na odwrót. Wtedy upewniamy się, że kursor znajduje się na pierwszej stronie i wybieramy styl, który wybraliśmy dla strony prawej. Wszystkie następne strony powinny poukładać się automatycznie, w lewą i w prawą stronę.

Predefiniowane style Strona parzysta i Strona nieparzysta dotyczą prawdopodobnie jedynie oddzielnego przygotowania stron parzystych i nieparzystych.


Jak wstawić pojedyncze strony o układzie poziomym lub odbiegającym od pozostałych?

W tym celu definiujemy styl np. Strona pozioma, określając przede wszystkim w zakładce Strona poziomą orientację strony. W zakładce Organizator musimy określić styl następujący po naszej stronie poziomej, najczęściej będzie to Domyślnie. Po zatwierdzeniu wystarczy postawić kursor w obrębie danej strony i wybrać styl strony poziomej, a Writer załatwi resztę. Jeśli jako następnego stylu nie określiliśmy stylu strony poziomej, następna strona będzie miała orientację pionową. Oczywiście to samo można wykonać dla stron pionowych wtrąconych do dokumentu o układzie poziomym lub dla następujących po sobie kilku stron odbiegających od reszty dokumentu.

W ten sam sposób możemy określać style dla najrozmaitszych układów stron, dowolnie określając układ strony, nagłówki i stopki, położenie numeracji, obramowania, kolory tła itp. Ważne jest, żeby nie przesadzić – eleganckie dokumenty cechuje prostota i dobry smak.


Wstaw => Podział ręczny...

Ta pozycja menu oferuje nam możliwość wstawiana tzw. twardego podziału strony i wyboru następnego stylu strony, niezależnie od ustawienia dokonanego w Styliście, w zakładce Organizator. Wybieramy kolejno Wstaw => Podział ręczny... => Podział strony, a następnie z listy rozwijanej Styl wybieramy żądany przez nas styl następnej strony. W ten sposób możemy określić np. po stylu Pierwsza strona następną pierwszą stronę, co nie jest możliwe w przypadku zwykłego podziału strony, zarówno automatycznego (miękkiego) jak i wymuszonego klawiszami [Ctrl + Enter] (twardego).


Ogólnie o stylach stron

Predefiniowane style strony (np. styl Domyślnie) nie są doskonałe. Warto więc z nimi eksperymentować i pozmieniać je, dostosować do własnych potrzeb, ewentualnie utworzyć na ich bazie nowe. Gdyby nowe style nie spełniały swojego zadania, można je bez problemu usunąć, z tym, że standardowe style predefiniowane nie pozwalają się ani usunąć, ani nie można zmienić ich nazw.
Na przykład standardowe marginesy są za małe, zalecane minimum to 2,5 cm. Dłuższe dokumenty muszą mieć numerację stron, wskazane jest więc zawczasu pomyśleć o tym i przewidzieć stopkę, gdzie takie numery powinny się znajdować, i pierwszą stronę, gdzie zazwyczaj numeru się nie stawia. Opracowania naukowe nie mogą się obyć bez przypisów – dobrze jest wykonać wcześniej kilka eksperymentów, tak aby później przy pisaniu np. pracy dyplomowej nie wołać rozpaczliwie na Forum o pomoc w ich formatowaniu.

W przypadku tworzenia szablonów dla różnych typów często tworzonych dokumentów odpowiednie opracowanie stylów stron jest jednym z kluczowych warunków późniejszego wygodnego i szybkiego przygotowywania tych pism.

Autor: Wojciech, artykuł opublikowany na stronie openoffice.org.pl w listopadzie 2004.
Aktualizacja: M. Zasuwik.